Η κυνηγός του Ωρίωνος

Λευκώλενος Ελένη

Ρίγκελ  άστρο της αριστερής κνήμης του αστερισμού του Ωρίωνος
αντιστοιχεί σήμερα στις 16 μοίρες του ζωδίου των Διδύμων
 κατά  τις 6 Ιουνίου κάθε χρόνου


Ρίγκελ είναι το ιδιαίτερο όνομα του φωτεινότερου αστέρα στον αστερισμό Ωρίωνα, τoυ β Ωρίωνος (beta Orionis, β Ori), που βρίσκεται στα νοτιοδυτικά του αστερισμού. Διακρίνεται εύκολα από την Ελλάδα με γυμνό μάτι τις νύχτες του χειμώνα. Είναι ο έκτος φωτεινότερος απλανής αστέρας στον γήινο ουρανό.

Ονομασίες και Ιστορία

Το όνομα αυτό (διεθνώς Rigel) προέρχεται από την αραβική φράση Rijl Jauzah al Yusra, που σημαίνει «το αριστερό πόδι του κεντρικού» ή του γίγαντα, όπως ονόμαζαν τον Ωρίωνα. Το Rigel πρωτοεμφανίζεται στους Αλφόνσειους Πίνακες του 1521: «Lucida que est in pede sinistro. Et est communis ei et aquae: et dicitur Algebar nominatur etiam Rigel». Το Algebar, όπως και η παραφθορά του, Elgebar, απαντάται και μεταγενέστερα ως ποιητική ονομασία. Τα αναφερόμενα «νερά» είναι σε σχέση με τον παρακείμενο αστερισμό Ηριδανό, τον ουράνιο ποταμό.
Ο Riccioli παραθέτει το όνομα Regel, ο Schickard το Riglon και ο Chilmead το Rigel Algeuze και το Algibbar.
Ο Αλ Σούφι δίνει το παλαιότερα δημοφιλές αραβικό όνομα Rai al Jauzah, δηλαδή «ο καμηλιέρης του Jauzah», του οποίου οι καμήλες ήταν οι αστέρες α, γ, δ και κ Ωρίωνος. Επίσης, το Al Najid, «ο Κατακτητής», που όμως χαρακτήριζε και τους α και γ.
Ο Γεώργιος Χρυσοκόκκης του αποδίδει το όνομα Πους διδύμων, ενώ ο Bayer το Kesil, που ήταν η ονομασία των Εβραίων για ολόκληρο τον αστερισμό Ωρίωνα.
Στους Νορμανδούς ο Ρίγκελ σημείωνε το ένα από τα μεγάλα δάχτυλα των ποδιών του Orwandil, ενώ το άλλο είχε αποσπασθεί από τον θεό Θωρ όταν είχε νεκρωθεί από κρυοπάγημα και είχε εκτοξευθεί στον βόρειο ουρανό (είναι ο Αλκόρ της Μεγάλης Άρκτου)
Οι αστρολόγοι ισχυρίζονταν ότι μεγαλεία και τιμές περίμεναν όσους γεννιόνταν κάτω από την επίδρασή του.

Αστρονομικά και αστροφυσικά δεδομένα

Η επιφανειακή θερμοκρασία του Ρίγκελ είναι 11.000 K, ενω η μάζα του εκτιμάται ότι είναι 17 φορές μεγαλύτερη της μάζας του Ήλιου και η διάμετρός του 70 φορές μεγαλύτερη, επομένως ο όγκος του είναι 340 χιλιάδες φορές μεγαλύτερος από τον όγκο του Ήλιου. Το απόλυτο μέγεθος του Ρίγκελ είναι –6,7, που αντιστοιχεί σε βολομετρική λαμπρότητα 66 χιλιάδες φορές μεγαλύτερη από εκείνη του Ήλιου.
Επειδή είναι τόσο λαμπρός αστέρας και η περιοχή του έχει μεγάλες ποσότητες διαστρικής ύλης, ο Ρίγκελ φωτίζει αρκετά νέφη σκόνης στη γειτονιά του, δημιουργώντας έτσι νεφελώματα ανακλάσεως. Το πιο αξιοσημείωτο από αυτά είναι το IC 2118, γνωστό με το χαρακτηριστικό όνομα «Κεφάλι της Μάγισσας».
Ο Ρίγκελ απομακρύνεται από εμάς με ταχύτητα 20,7 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο (74.500 χιλιόμετρα την ώρα). Εξαιτίας της μεγάλης αποστάσεως από τη Γη, εμφανίζει πολύ μικρή ιδία κίνηση, 0,002 δευτερόλεπτο της μοίρας ανά έτος