Ο Καθαρμός της Δήλου

Συγκρούσεις του Αθηναϊκού στρατού εις Σικελίαν

Κατά τον ακόλουθον χειμώνα, ο Αθηναϊκός στρατός της Σικελίας εξεστράτευσε μαζί με τους Σικελιώτας συμμάχους των, και όσους από τους βαρβάρους κατοίκους της νήσου είχαν υποταχθή προηγουμένως υπό την κυριαρχίαν των Συρακουσίων και ήσαν σύμμαχοί των, αλλ' είχαν ήδη επαναστατήσει εναντίον των, και συνέπρατταν με τους Αθηναίους, και επετέθησαν εναντίον της Σικελικής πόλεως Ινήσσης, της οποίας την ακρόπολιν κατείχαν οι Συρακούσιοι. Επειδή όμως δεν ημπόρεσαν να την κυριεύσουν, απεσύρθησαν. Αλλά κατά την υποχώρησιν, οι Συρακούσιοι εξήλθαν από τα οχυρώματα των και επέπεσαν κατά των συμμάχων, οι οποίοι απετέλουν την οπισθοφυλακήν των Αθηναίων, και έτρεψαν μέρος απ' αυτούς εις φυγήν, φονεύσαντες όχι ολίγους. Μετά τούτο, οι Αθηναίοι πεζοναύται του στόλου, των οποίων ηγείτο ο Λάχης, ενήργησαν μερικάς αποβάσεις εις την Λοκρίδα και συνάψαντες μάχην πλησίον του ποταμού Καϊκίνου προς τριακόσιους περίπου Λοκρούς, οι οποίοι είχαν σπεύσει εναντίον των υπό την αρχηγίαν του Προξένου, υιού του Καπάτωνος, τους ενίκησαν, και αφού εσκύλευσαν τους πεσόντας, ανεχώρησαν.

104. 

Καθαρμός της Δήλου

Κατά τον ίδιον χειμώνα, οι Αθηναίοι προέβησαν εις καθαρμόν της Δήλου, συμμορφούμενοι προς κάποιον χρησμόν. Είναι αληθές ότι και ο τύραννος Πεισίστρατος είχε προβή προηγουμένως εις τοιούτον καθαρμόν, όχι όμως της όλης νήσου, αλλά μόνον του μέρους, το οποίον φαίνεται από τον ναόν. Τώρα όμως ο καθαρμός επεξετάθη εις όλην την νήσον και έγινε κατά τον εξής τρόπον. Εσήκωσαν όλους τους νεκρούς και τα φέρετρά των που υπήρχαν εις την Δήλον, και διέταξαν του λοιπού ούτε ν' αποθνήσκη κανείς, ούτε να γεννάται εις την νήσον, αλλ' οι ετοιμοθάνατοι και αι ετοιμόγεννοι να μεταφέρονται εις την Ρήνειαν. Η απόστασις της Ρηνείας από την Δήλον είναι τόσον μικρά, ώστε ο τύραννος της Σάμου Πολυκράτης, ο όποιος επί εν διάστημα είχεν ισχυρόν στόλον, υπέβαλεν υπό την κυριαρχίαν του και άλλας νήσους και αφού εκυρίευσε την Ρήνειαν την αφιέρωσεν εις τον Δήλιον Απόλλωνα, προσδέσας αυτήν εις την Δήλον με άλυσον. Και τότε, πρώτην φοράν μετά τον καθαρμόν, καθιέρωσαν οι Αθηναίοι την κατά πενταετίαν τελουμένην εορτήν. Και εις παλαιοτέραν άλλωστε εποχήν εγίνετο εκεί μεγάλη πανήγυρις, εις την οποίαν συνέρρεαν ως θεαταί συν γυναιξί και τέκνοις οι Ίωνες και οι κάτοικοι των γειτονικών νήσων (καθώς τώρα οι Ίωνες προσέρχονται ως θεαταί εις τα Εφέσια), και ετελούντο εκεί αγώνες γυμναστικοί και μουσικοί και α πόλεις εχορήγουν θιάσους ορχήσεων. Ότι τοιούτος ήτο ο χαρακτήρ της πανηγύρεως μαρτυρεί ιδίως ο Όμηρος εις τους επομένους στίχους του Ύμνου προς τον Απόλλωνα.

Άλλοτε πάλιν εις την Δήλον, Φοίβε, τέρπεται προ πάντων η ψυχή σου.
Εκεί συναθροίζοντο προς τιμήν σου οι μακροχίτωνες Ίωνες,
Με τα τέκνα και τας γυναίκάς των, επί της οδού, της αγούσης εις τον ναόν.
Εκεί, με πυγμαχίας και ορχήσεις και άσματα,
Υμνούν το όνομά σου και σε τέρπουν, όταν τελούν τους αγώνάς των.

Αλλ' ότι ετελούντο και μουσικοί αγώνες οι οποίοι προσείλκυαν πολλούς αγωνιστάς, μαρτυρεί πάλιν ο ποιητής δια των επομένων στίχων του ιδίου Ύμνου, όπου, αφού υμνεί τον Δηλιακόν χορόν των γυναικών, τελειώνει τον έπαινον με τους εξής στίχους εις τους οποίους μνημονεύει και τον εαυτόν του:

Εμπρός, ας είναι ίλεοι προς ημάς ο Απόλλων και η Άρτεμις.
Και σεις χαίρετε όλοι (παρθένοι). Τηρήσατε και εις το μέλλον την ανάμνησίν μου,
Και όταν κανείς από τους βασανισμένους της γης
Έλθη εδώ και σας ερωτήση:
"Ποίος, κόραι μου, σας φαίνεται γλυκύτερος από τους αοιδούς,
Όσοι συχνάζουν εδώ, και ποίος σας τέρπει περισσότερον;"
Αποκριθήτε σεις με μίαν φωνήν και με λόγους επαινετικούς:
"Ο τυφλός που κατοικεί εις την πετρώδη Χίον".

Αυταί είναι αι μαρτυρίαι που έχομεν από τον Όμηρον, ότι και εις την παλαιάν εποχήν ετελείτο μεγάλη πανήγυρις και εορτή εις την Δήλον. Βραδύτερον, οι Κυκλαδίται και οι Αθηναίοι εξηκολούθουν να στέλλουν τους θιάσους των ορχήσεων μαζί με τα αφιερώματα, αλλ' οι αγώνες και τα πλείστα της τελετής, ως ήτο φυσικόν, περιέπεσαν εις αχρηστίαν, ένεκα των ατυχιών της Ιωνίας, έως ότου τέλος οι Αθηναίοι αποκατέστησαν τους αγώνας, προσθέσαντες δια πρώτην τότε φοράν και ιπποδρομίας.

Θουκυδίδη Ιστορία